Khớp cắn đối đầu (hay khớp cắn đổi đỉnh) là một dạng sai lệch khớp cắn nhẹ trong nha khoa, xảy ra khi các răng hàm trên và răng hàm dưới chạm đầu vào nhau (chạm rìa răng với rìa răng) thay vì hàm trên phủ nhẹ ra ngoài hàm dưới như khớp cắn bình thường. Tuy không phải là tình trạng sai lệch nặng nhưng khớp cắn đối đầu cũng gây ra nhiều tác hại khôn lường, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ trong giai đoạn phát triển.
Khớp cắn đối đầu là gì?
Khớp cắn đối đầu hay khớp cắn đối đỉnh là dạng sai lệch khớp cắn, biểu hiện qua việc nhóm răng cửa hàm trên sẽ chạm vào nhóm răng cửa hàm dưới khi răng ở trạng thái nghỉ.
| Tiêu chí | Khớp cắn chuẩn | Khớp cắn đối đầu |
| Vị trí răng | Răng cửa hàm trên phủ nhẹ lên răng cửa hàm dưới | Rìa răng cửa hàm trên và dưới chạm vào nhau ở trạng thái nghỉ. |
| Tương quan hàm trên – hàm dưới | Hàm trên hơi nhô ra, cân đối. | Hàm dưới có xu hướng trội hơn, dễ gây móm. |
| Thẩm mỹ khuôn mặt | Gương mặt hài hòa, cằm cân đối. | Dễ bị móm nhẹ, cằm nhô, mặt kém hài hòa |
| Chức năng ăn nhai | Ăn nhai hiệu quả, thoải mái | Dễ gây mỏi hàm, khó nhai, nhanh mòn răng. |
| Ảnh hưởng đến răng | Phân bố lực cắn đều, răng bền hơn. | Lực cắn sai khiến răng nhanh mòn, nứt, yếu sớm. |
| Phát triển xương hàm | Xương hàm cân đối | Dễ gây lệch hàm, biến dạng khớp thái dương hàm |
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng khớp cắn đối đầu
Tình trạng khớp cắn đối đầu thường hình thành do nhiều nguyên nhân khác nhau – có thể bắt nguồn từ bẩm sinh hoặc do các thói quen và yếu tố môi trường tác động trong quá trình trẻ phát triển:
Di truyền
Phần lớn các trường hợp khớp cắn đối đỉnh là do yếu tố di truyền gây ra. Trẻ có thể thừa hưởng cấu trúc xương hàm từ bố mẹ, ông bà, đặc biệt là các trường hợp hàm dưới phát triển trội hơn hàm trên.
Mất cân đối trong phát triển xương hàm
Khi hàm trên kém phát triển hoặc hàm dưới phát triển quá mạnh, sẽ dẫn đến tình trạng răng hàm trên và dưới va chạm trực tiếp gây ra tình trạng khớp cắn đối đầu.
Do các thói quen xấu từ nhỏ
Một số thói quen nếu duy trì lâu dài có thể làm lệch hướng phát triển hàm như: mút tay, ngậm ti giả quá lâu, đẩy lưỡi về phía trước, thở bằng miệng, nghiến răng khi ngủ,…
Khớp cắn đối đầu có nguy hiểm không?
Nhiều người thường chủ quan khi gặp tình trạng khớp cắn đối đầu. Tình trạng lệch khớp cắn này tuy không gây đau ngay lập tức, nhưng nếu không phát hiện và điều trị kịp thời có thể đẻ lại nhiều hậu quả nghiêm trọng về lâu dài, đặc biệt là với trẻ nhỏ đang trong giai đoạn phát triển xương hàm:
Gây mòn răng sớm, dễ nứt gãy răng
Rìa răng cửa trên và răng cửa dưới va chạm trực tiếp với nhau khi cắn, nhai khiến răng nhanh bị mòn men, lộ ngà, dễ gây nứt, mẻ thậm chí đau buốt.
Ảnh hưởng đến sự phát triển xương hàm và khuôn mặt
Khớp cắn đối đầu gây mất cân đối giữa hàm trên và hàm dưới, dễ hình thành cằm nhô (móm), mặt lệch, mất thẩm mỹ. Bé càng lớn thì xương hàm càng cứng, việc điều trị càng tốn kém và phức tạp hơn.
Cản trở khả năng ăn nhai và tiêu hóa
Cắn không đúng khiến trẻ khó nhai kỹ, dễ dẫn đến rối loạn tiêu hóa, ảnh hưởng đến thể chất của trẻ.
Ảnh hưởng đến phát âm
Tình trạng khớp cắn sai lệch khiến trẻ dễ bị nói ngọng hoặc phát âm sai một số âm như “s”, “ch”, “th”, khiến trẻ dễ mất tự tin khi giao tiếp.
Có nguy cơ rối loạn khớp thái dương hàm
Về lâu dài, khớp cắn sai lệch làm lệch lực cắn khiến khớp hàm dễ bị ảnh hưởng gây đau nhức, mỏi hàm, khó mở miệng hoặc có tiếng kêu khi mở miệng.
Cách khắc phục tình trạng khớp cắn đối đầu ở trẻ hiệu quả
Hiện nay có hai phương pháp phổ biến nhất để điều trị tình trạng khớp cắn đối đầu là chỉnh nha (niềng răng) và phẫu thuật. Tùy vào độ tuổi, mức độ sai lệch và nguyên nhân gây ra, bác sĩ sẽ lựa chọn cách điều trị phù hợp.
Chỉnh nha (niềng răng) – phương pháp phổ biến nhất
Đây là phương pháp điều trị khớp cắn đối đỉnh tối ưu nhất, giúp giảm rủi ro và bảo tồn răng thật tối đa. Khi niềng răng, bác sĩ sẽ sử dụng khí cụ chỉnh nha chuyên dụng như mắc cài, dây cung hoặc khay trong suốt để dịch chuyển răng về vị trí khớp cắn chuẩn, thẩm mỹ hài hòa.
Phẫu thuật
Với trường hợp khớp cắn đối đỉnh do xương hàm thì cần can thiệp phẫu thuật hàm để đưa khớp cắn về tình trạng bình thường. Tuy nhiên, phương pháp phẫu thuật cần xâm lấn nhiều và đòi hỏi chi phí cao hơn.
Kết luận
Khớp cắn đối đầu là một dạng sai khớp cắn tuy phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến chức năng ăn nhai, phát âm, thẩm mỹ khuôn mặt và sự phát triển toàn diện của trẻ. Điều quan trọng là phụ huynh cần quan sát sớm và đưa trẻ đi kiểm tra răng miệng định kỳ, đặc biệt trong giai đoạn trẻ bắt đầu thay răng (từ 6–10 tuổi).
Việc can thiệp kịp thời bằng chỉnh nha hoặc khí cụ chức năng không chỉ giúp điều chỉnh khớp cắn về chuẩn, mà còn góp phần định hình cấu trúc xương hàm cân đối, giúp trẻ tự tin với nụ cười khỏe đẹp khi trưởng thành.
